پرویز اذکایی مشهور به سپیتمان در همدان زاده شد. تحصیلات خود را در مدرسۀ آلیانس و دبیرستان پهلوی همدان گذراند و در سال 1348 در رشتۀ تاریخ از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد و در یکی از دبیرستان‌های تهران به تدریس تاریخ و ادبیات پرداخت. او در سال 1354، با مأموریت تحصیلی به دانشگاه منچستر انگلستان رفت و در بخش مطالعات شرقی آنجا به عنوان «طلبۀ تحقیق» و با رسالۀ جغرافیای تاریخی همدان دورۀ دکتری را زیر نظر جی. ای. بویل گذراند و پس از بازگشت در دانشگاه بوعلی سینا همدان مشغول به کار شد.
بیش از ۵۰۰ عنوان اثر از او چاپ شده که عبارت است از 40 کتاب و 70 رسالۀ علمی و گفتارهایی در دائره‌المعارف‌ها و نشریات معتبر. شهرت دکتر اذکایی بیشتر به خاطر نوشته‌هایی است که دربارۀ همدان دارد. همدان نامه یا بیست گفتار دربارۀ مادستان، ماتیکان عین القضات همدانی، بابا طاهرنامه، تاریخ معاصر همدان و فرهنگ مردم همدان تنها بخشی از تحقیقات برجای مانده از اوست.
عضویت در هیئت علمی دائره‌المعارف تشیع، دائره‌المعارف اسلامی (دانشنامۀ جهان اسلام) و دائره‌المعارف بزرگ اسلامی از فعالیت‌های بعدی دکتر اذکایی است. سال‌های 1366و 1367به عنوان کارشناس نسخ خطی در بنیاد دائره‌المعارف اسلامی، چند اثر را برای چاپ عکسی آماده کرد که از جمله تفسیر مفاتیح السرار شهرستانی بود که با فهرست‌نویسی وی انتشار یافت. سپس دانشگاه بوعلی سینا همدان، امر فهرست نویسی نسخ خطی کتابخانۀ مرکزی را طی یک طرح تحقیقاتی به وی محول نمود.
اذکائی در سال 1395 تمامی کتابخانۀ خود را (بالغ بر 15هزار جلد کتاب و نشریات ادوار) یک جا به طور رسمی وقف کتابخانۀ عمومی مرکزی همدان (نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور) کرد که در آنجا به طور مستقل با عنوان کتابخانۀ تحقیقی-تخصصی در دسترس است.
پرویز اذکایی در روز 25 فروردین‌ماه 1402در سن 84 سالگی بر اثر بیماری در همدان چشم از جهان فرو بست.
