باور رایج بین باستان‌شناسان این است که خط الفبایی منشاء مصری دارد، هر چند در دنیای فینیقی‌ها فرهیخته‌تر شد و از آنجا بود که به اکثر نقاط دنیا منتشر شد. اساس این باور کشفیاتی از شبه جزیرۀ سینا و مصر است که ابتدا در اوایل سدۀ بیستم انجام شد و سپس کشفیات بعدی داده‌های بیشتر و تایید کننده در اختیار دانشمندان قرار داد.
قدمت اولین نشانه‌های استفاده از خط الفبایی به حدود سدۀ ۱۹ پیش از میلاد می‌رسد که در آن زمان هیکسوس‌ها (Hyksos) بر لوانت تسلط داشتند و مصر در دورۀ پادشاهی‌های میانه (Middle Kingdoms) به سر می‌برد. پژوهشگران بر این باورند که گروهی از معدن‌کاران سامی‌زبان (احتمالن کنعانی‌ها) که در معادن مصری نزدیک معبد هاتور (Hathor) در سرابيط الخادم (Serabit el-Khadim) در شبه جزیرۀ سینا کار می‌کردند اولین اشکال الفبایی را ابداع کرده‌اند. به باور کارشناسان، قدیمی‌ترین بقایای خط الفبایی از هیروگلیف مصری مشتق شده است.
بعدها خط الفبایی به مناطق اطراف از جمله درۀ نیل در خود مصر و حدود سدۀ ۱۳ پیش از میلاد در سرزمین‌های فلسطین هم رایج شد. اما بین تاریخ اولین استفاده‌های الفبا (سدۀ ۱۹ پیش از میلاد در مصر) و سدۀ ۱۳ پیش از میلاد در فلسطین یک خلاء بزرگ زمانیِ چند صد ساله وجود دارد که به نظر می‌رسد کشفیات جدید از تل لاکیش یا لاچیش (Tel Lachish) در اسرائیل نوری بر این خلاء زمانی می‌تاباند یا به گفتۀ پژوهشگران می‌تواند «حقلۀ گمشدۀ» تصور شود.
از کاوش‌های تل لاکیش قطعاتی سفالین کشف شده که روی آن‌ها خطوطی نگاشته شده است و به باور پژوهشگران و کاوشگران نمایشگر اشکال اولیۀ خط الفبایی هستند. این پژوهشگران قدمت بقایای کشف شده را سدۀ ۱۴ پیش از میلاد می‌دانند که قدیمی‌ترین در سرزمین‌های فلسطین محسوب می‌شود. به باور پژوهشگران شیوع استفاده و تکثیر خط الفبایی در منطقه احتمالا حاصل برهمکنش‌های مردمان لوانت و مصر باید بوده که در نیمۀ هزارۀ دوم پیش از میلاد اتفاق افتاده است.
کریم علیزاده Department of Anthropology, Grand Valley State University
گزارش این کشف در مقاله‌ای در نشریۀ Antiquity منتشر شده است که از لینک زیر می‌توانید ببینید و بخوانید.
دسترسی به این مقاله برای همگان رایگان و آزاد است.
https://www.cambridge.org/core/journals/antiquity/article/early-alphabetic-writing-in-the-ancient-near-east-the-missing-link-from-tel-lachish/C73F769B7CF3A7E4E2607958A096B7D8#
جامعۀ باستان‌شناسی ایران Society for Iranian Archaeology ©
