ما می‌دانیم که جاده ابریشم از دیرباز مسیری برای تبادلات فرهنگی، اقتصادی و بیولوژیکی بوده که خاورمیانه و آسیای شرقی را به هم پیوند می‌داده است . شکل‌گیری مسیر جاده ابریشم نیز به این صورت بوده است که انسان به جای عبور از مسیرهای سخت بیابانی و کوه‌های بلند منطقه از مسیرهای مناسب‌تر میان‌کوهی استفاده می‌کرده است. مدارک باستان‌شناسی حاکی از این است که حداقل از دوره مفرغ و آهن این مسیر مورد استفاده بوده و احتمالاً در زمان‌های بسیار پیشتر، یعنی در دوره پارینه‌سنگی هم مورد استفاده قرار گرفته است چرا که تحقیقات انسان‌شناسی اخیر در منطقه آسیای میانه حاکی از این است که در اواخر پلیستوسن، پراکندگی جمعیت جوامع انسانی قابل توجهی در منطقه وجود داشته است. همچنین داده‌های جغرافیایی و دیرین‌اقلیم‌شناسی نشان می‌دهد که در منطقه آسیای میانه یک دالان طبیعی (در کشورهای قراقستان، ازبکستان، بخش هایی از سیبری و چین) را به هم مرتبط می‌کند که منطبق بر مسیر جاده ابریشم است. اخیرا دانشمندانی از دانشگاه توبینگن آلمان با همکاری دانشگاه نیویورک و موزه ملی قزاقستان در رابطه با این موضوع در نشریه Quaternary International تحقیقی را منتشر کرده‌اند. در این مقاله، نویسندگان از چند جنبه باستان‌شناسی، زمین‌شناسی، ژئومورفولوژی و دیرین‌اقلیم‌شناسی دالان منطبق بر راه تاریخی ابریشم را بررسی کرده‌اند و عناصر مهم زمین‌شناسی شامل سامانه‌های کارستیک و شبه کارستیک، لس‌ها، نهشته‌های تراورتنی، تراس‌های رودخانه‌ای و منابع آبی را که به نوعی با استقرارهای انسانی در دوران پارینه‌سنگی مرتبط است را در نظر گرفته‌اند. نویسندگان معتقد هستند که دالان جاده ابریشم منطبق بر یک چهارراه برای جوامع پارینه‌سنگی است که احتمال برخورد انسان‌ریخت‌های مختلف همانند نئاندرتال‌ها، دنیسواها و انسان‌های مدرن در آن وجود داشت است. این تحقیق در چارچوب پروژه بزرگ « دیرین جاده ابریشم» https://www.palaeosilkroad.eu/ قرار دارد و نویسندگان مطرح می‌کنند که احتمالا در دوران پارینه‌سنگی مسیر جاده ابریشم نیز به نوعی برای گسترش انسان‌ریخت‌ها کاربری داشته و پیش بینی می‌کنند که در آینده اخبار جالبی از این تحقیقات به گوش خواهد رسید. این پروژه محدوده زمانی 110 تا 15 هزار سال پیش را دربر می‌گیرد.
لینک مقاله در زیر خواهد آمد. امیدواریم از خواندن آن لذت فراوان ببرید .
مریم مستعلی زاده، دانشجوی دکترای باستان شناسی، دانشگاه مازندران.
س.ح.گوران، موزه نئاندرتال. آلمان.
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1040618220300653
با سپاس از ایشان؛ جامعه باستان‌شناسی ایران Society for Iranian Archaeology ©
