فرازها و فرودها در تاریخ دنیای اسلام بسیاری از متفکرین را دچار سردرگمی می‌کند. از یک سو، فرازهای دنیای اسلام و تاریخ درخشان آن در سده‌های اولیه و از سوی دیگر فرودها و پسرفت‌های آن در سده‌های گذشته و بویژه دهه‌های اخیر، پژوهشگران و متفکران و اهل علم را با چراهای بسیاری روبرو می‌کند. روشنفکران متعددی (چه غربی و چه شرقی) نظر داده‌اند که دنیای اسلام مارتین لوتر خود را نیاز دارند که موجب اصلاحات شود تا بتوانند از شر تعصب و نامدارایی و نابردباری رهایی پیدا کنند. مصطفی آکیول (Mustafa Akyol) از کالج ولسلی (Wellesley College) این باور عمومی را با این پرسش به چالش می‌کشد: چه ارتباطی بین اصلاحات در دنیای مسحیت و اصلاحات مورد نیاز در دنیای اسلام می‌تواند وجود داشته باشد؟
مصطفی آکیول در مقاله‌ای که در نشریه آتلانتیک منتشر کرده بحث می‌کند که دنیای اسلام بیش از اینکه به یک مارتین لوتر مسلمان نیاز داشته باشد به یک جان لاک مسلمان نیاز دارد. مصطفی آکیول در مقاله خود چکیده‌وار شرایط و زمینه‌های تاریخی برای اصلاحات در دنیای مسیحیت و اسلام بررسی و مقایسه می‌کند.
بحث ایشان را بطور مفصل می‌توانید از لینک زیر ببینید و بخوانید.
https://www.theatlantic.com/international/archive/2017/10/muslim-reformation/544343/
جامعه باستان شناسی ایران Society for Iranian Archaeology©
