اجاق گودالی، فن آوریِ به کار گرفته شده توسط نئاندرتال‌ها

باستان‌شناسان اسپانیایی در کاوش‌های محوطه روباز پارینه‌سنگ‌ی‌میانی «ال سالت El Salt» در اسپانیا که متعلق به جوامع نئاندرتال است موفق به کشف یک اجاق گودالی شکل در مرز بین دو لایه باستانی شدند. از نظر ریخت‌شناسی، وجود این ساختار اجاق مانند از زمینه‌ای که در آن واقع بود، متمایز می‌نمود و نشان از کارکردی متفاوت داشت. این ویژگی‌ها باعث گردید که باستان-شناسانی که در آنجا کار می‌کردند، آن بخش از رسوبات را مورد آزمایش قرار دهند. این محوطه در مقابل یک دیواره سنگی آهکی پلیوسن به ارتفاع ۳۸ متر پوشیده از رسوبات توفا و تراورتن قرار دارد. کاوش و تحقیق در این محوطه از سال ۱۹۸۶ توسط دانشگاه La Laguna ادامه دارد. استقرار در این محوطه با سنی بالغ بر ۶۰ تا ۴۵ هزار سال، شامل یک نهشته ضخیم مطبق به ضخامت حدود ۶ متر است. اکثر اجاق‌ها در این رسوبات ساده و مسطح هستند و تنها یکی از آن‌ها متفاوت بوده است، یعنی در یک بخش گودالی شکل قرار دارد. این اجاق گودالی به عنوان ساختاری به شکل کاسه با عمق کمتر از یک متر و قطر بین۶۰ سانتی متر تا یک متر است. با توجه به اینکه اجاق‌های ساخته شده بر روی یک سطح صاف می‌تواند منجر به تغییر رنگ گودالی مانند رسوبات زیرین شود، شناسایی دقیق اجاق‌های گودال، یک مرحله مهم از تفسیر رفتار انسان‌های نئاندرتال محسوب می‌شود. این پدیده‌ها با استفاده از رویکردهای علمی شامل میکرومورفولوژی، تحلیل نشانگر زیستی چربی‌ها، برای تعیین منابع سوخت و تعیین دمای شکل گرفته در محل، باستان مغناطیس‌شناسی و جانور باستان‌شناسی مورد مطالعه قرار گرفته است. اجاق مورد نظر که در یک گودال شکل گرفته است، حاوی ته نشست گیاهی ضخیمی است که احتمالا نشانه بر پایی آتش به صورت متعدد و با دمای بالا و وجود شعله اتش در زمان طولانی است. شواهد مختلف نشان می‌دهد که آتش به دمای بالای (۵۰۰-۶۰۰)در RL رسیده است. این اجاق احتمالا طولانی مدت استفاده شده و سوخت آن شامل ترکیبی از چوب و گیاه می باشد. نکته جالب اینکه در حین استفاده از این اجاق، بقایای حیوانی مصرف شده (به ویژه دنده‌ها و درشت‌نی گوزن قرمز) در آن نیز ریخته شده است. از جمله روش‌های جالب توجه در این تحقیق مطالعات میکرومورفولوژی در این اجاق، نشان از وجود زغال و بقایای ارگانیک دیگری نیز هست. این مطالعه از نوع خود بی‌سابقه بوده و با استفاده از تکنیک‌های مختلف دانشمندان برای اولین بار نشان داده‌اند که جوامع نئاندرتال برای داشتن کنترل بهتری بر آتش اجاق خود را در یک گودال طبیعی و یا حتی گودالی که خود حفر کرده‌اند، بر پا می‌کردند.
مقاله اصلی از طریق لینک زیر برای دوستاران این مبحث قابل دسترسی است.
الهام فتوحی، کارشناسی ارشد باستان‌شناسی دانشگاه رازی، گروه پژوهشی زمین باستان‌شناسی، شرکت زمین ریز کاوان
س.ح.گوران، موزه نئاندرتال، آلمان
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0305440320301588?via%3Dihub

جامعه‌ باستان‌شناسی ایران Society for Iranian Archaeology ©