امروزه فلسطینیان مدعی‌اند که از نوادگان کنعانیان هستند و سرزمینی که در آن زندگی می‌کنند سرزمینی است که برای هزاران سال در آن ساکن بوده‌اند. علاوه بر این، مدعی‌اند که اسرائیلیان بعدها وارد سرزمین کنعان شده‌اند. از سوی دیگر، اسرائیلیان نیز با رساندن نیای خود به کنعانیان، مدعی‌اند سرزمین کنعان سرزمینی است که برای هزاران سال در آن ساکن بوده‌اند و این فلسطینیان هستند که بعدها وارد کنعان شده‌اند. علیرغم اینکه اکتشافات و مطالعات باستان‌شناختی در سال‌های گذشته اطلاعات مفیدی را در رابطه با خاستگاه فلسطینیان و اسرائیلیان در اختیار قرار داده است ولی بهره‌برداری‌های سیاسی از گذشته و تاریخ توسط سیاست‌مداران از هر دو طرف ادامه داد.
یکی از پروژه‌های مطالعات ژنتیک باستانی در خاورمیانه که به تازگی انجام شده نتایج بسیار جالبی در پی داشته است که باعث خواهد شد نور بیشتری بر این ابهام و تاریکی افکنده شود. در این پروژه پژوهشی، پژوهشگران از بقایای ۷۳ نفر و از ۵ محوطه باستانی مختلف در اسرائیل نمونه دی.ان.ای استخراج کرده‌اند. همه این نمونه‌ها از محوطه‌هایی استخراج شده‌اند که از نظر آثار و بقایای فرهنگی متعلق به فرهنگ کنعان هستند که در عصر مفرغ در منطقه وجود داشته است. نتایج جالبی که از این مطالعات ژنتیکی به دست آمده این است که نشان می‌دهد مردمانی که در کنعان در عصر مفرغ (۲۵۰۰-۱۰۰۰ پیش از میلاد) زندگی می‌کردند از نظر تبار مشابهت‌های بسیاری به هم داشته‌اند (به عبارتی، در میان آن‌ها یکنواختی دیده می‌شود). اما تحقیق درباره خاستگاه و نیای مردمان کنعان، آن‌ها را به دو منبع جمعیتی و منطقه متصل می‌کند: ۱) مردمانی که از قبل در کنعان ساکن بودند ولی نیای آن‌ها در دوره مس-سنگی از منطقه زاگرس به منطقه کوچ کرده بودند و ۲) مردمانی که نیای آن‌ها در عصر مفرغ قدیم از منطقه قفقاز به کنعان مهاجرت کرده بودند (برای بسیاری از ما احتمالا مردمان با فرهنگ کورا-ارس یادآوری می‌شود). در نتیجه، می‌توان گفت که مردمان کنعان پیش از فلسطینیان و اسرائیلیان در واقع ترکیبی از تبار زاگرسی و قفقازی داشته‌اند.
اما این پژوهش‌ها نتایج جالب دیگری هم در پی داشته است که در ارتباط با تبار مردمان ساکن امروزی در منطقه است. نتایج این پژوهش‌ها نشان می‌دهد که فلسطینیان و یهودیان هر دو به یک میزان به کنعانیان از نظر تبار متصل هستند. بیش از ۵۰ درصد میراث ژنتیکی هر دوی این‌ها از کنعانیان است. البته، در سه هزاره گذشته و به خاطر مهاجرت‌های بعدی به منطقه، میراث ژنتیکی غیربومی نیز در جمعیت حاضر وجود دارد.
نتایج این پژوهش ۲۸ می ۲۰۲۰ در نشریه Cell منتشر شده است که از لینک زیر می‌توانید ببینید و بیشتر بخوانید. دسترسی به مقاله برای همگان رایگان و آزاد است.
کریم علیزاده Department of Anthropology, Grand Valley State University
https://www.cell.com/cell/fulltext/S0092-8674(20)30487-6#secsectitle0020
با سپاس از ایشان؛ جامعه باستان‌شناسی ایران Society for Iranian Archaeology©
