پژوهش‌هایی که به تازگی انجام شده ارتباطی بین فوران‌های آتشفشانی در سطح زمین و رویدادها و نا آرامی‌های مصر باستان در سده سوم پیش از میلاد می‌بیند. مصر از سال ۳۰۵ تا ۳۰ پیش از میلاد زیر فرمانروایی سلسله بطلمیوسی‌ها بود. این سلسله که یونانی و بیگانه بود پس از کشورگشایی‌های اسکندر فرمانروایی مصر را به دست گرفت. مدارک تاریخی می‌گویند که در این دوره، مصر یک دوره شکوفایی اقتصادی و سیاسی را طی می‌کند ولی همزمان مصر شاهد زنجیره‌ای از نا آرامی‌ها و انقلابات علیه فرمانروایان خارجی نیز بود. حال پژوهشگران پیشنهاد می‌کنند که احتمالا ارتباطی بین فوران‌های آتشفشانی که در آن دوره در کره زمین اتفاق افتاد و این زنجیره نا آرامی‌ها وجود داشته است. پژوهشگران اشاره می‌کنند که در آن دوره آتشفشان‌هایی چندی در آلاسکا، آیسلند، و احتمالا در روسیه فوران کرده‌اند و خاکستر و گرد و غبار ناشی از این فوران‌ها موجب کاهش دمای زمین شده است. کاهش دمای زمین به نوبه خود موجب کاهش تبخیر آب‌های سطحی شده که به معنی بارندگی کمتر در جاهایی همچون شمال آفریقا و در جایی همچون مصر به معنی پایین رفتن سطح آب در رود نیل و سیلاب کمتر در دره رود نیل است.
زندگی جامعه مصر به عنوان یک جامعه کشاورز کاملا به رود نیل وابسته بود. سیلاب‌های منظم و سالانه رود نیل که با خود خاک حاصلخیز بویژه به منطقه دلتای نیل میاورد، میزان محصولات کشاورزی و دامی را تعیین می‌کرد. بنابراین سطح رود نیل و میزان سیلابی که با خود سالانه به زمین‌های کشاورزی دره نیل وارد می‌کرد نقش پایه‌ای برای اقتصاد مصر داشت. سال‌ها تداوم کاهش بارندگی در مصر بدین معنا بود که مردم نیازشان بیشتر شده بود و همزمان کمتر چیزی برای از دست دادن داشتند. شواهد و مدارک باستان‌شناختی و تاریخی نشان می‌دهد که از سال ۲۰۷ پیش از میلاد زنجیره‌ای از نا آرامی‌ها شروع شد و برای دهه‌ها به درازا کشید که حتی به انقلابات مسلحانه کشیده شد.
پژوهشگران البته منکر دلایل و عوامل دیگر در بروز نا آرامی‌های مصر نیستند بلکه تاکید دارند که نقش تغییرات اقلیمی را در تحولات اجتماعی و سیاسی باید بسیار جدی گرفت.
نتایج این مطالعات در نشریه Nature Communications منتشر شده که می‌توانید از لینک زیر ببینید و بخوانید.
https://www.nature.com/articles/s41467-017-00957-y
جامعه باستان شناسی ایران Society for Iranian Archaeology ©
