سفال یکی از فراوان‌ترین اشیا و یافته‌های باستان‌شناختی در محوطه‌های پیش از تاریخ است. به خاطر اینکه بقایای آلی روی سفال‌ها معمولا بسیار اندک هستند و در صورت وجود نیز معمولا ترکیبات ناخالص دارند، استفاده از روش کربن۱۴ برای تاریخ‌گذاری مستقیم سفال‌ها اغلب چالش برانگیز یا نادقیق بوده‌اند. حال گروهی از پژوهشگران دانشگاه برستول (University of Bristol) روش جدیدی به نام Accurate compound-specific 14C dating ابداع کرده‌اند که دقت تاریخ‌گذاری‌های کربن ۱۴ روی بقایای آلی در ظروف سفالی را به شکل چشمگیری افزایش داده است. نکتۀ کلیدی در این روش این است که با آن می‌توانند ترکیبات چربی باقی‌مانده از مواد خوراکی درون روزن‌ها و منافذ ظروف سفالی (احتمالا حاصل از پخت گوشت یا شیر) را جدا کند. این گروه پژوهشگران با فناوری‌هایی که ابداع کرده‌اند می‌توانند اسیدهای چربی را جدا، خالص‌سازی، و از خالص بودن آن‌ها برای تاریخ‌گذاری مطمئن شوند. سپس، این گروه پژوهشگران برای اینکه دقت این روش را آزمایش کنند، نتایج تاریخ‌گذاری حاصل از این روش را با آزمایش‌های مشابه روی استخوان، دانه و چوب نیز مقایسه کرده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که نه تنها تاریخ‌گذاری‌ها با روش جدید با موارد مشابه همخوانی دارد بلکه از دقت بالایی نیز برخوردار است. به گفته این پژوهشگران، در صورتی که دیگر روش‌ها در دسترس نباشند یا دیگر بقایا برای آزمایش در دسترس نباشند، با این روش جدید می‌توان دوره یا زمان استفاده از ظرف سفالی، قدمت بقایای آلی و قدمت محوطه‌های باستانی را تعیین کرد. این روش در چندین محوطه از بریتانیا، ترکیه (از جمله چاتال‌هویوک)، محوطه‌هایی از اروپای مرکزی و غربی، و صحرای افریقا به کار گرفته شده است.
این مقاله در شماره تازه نشریه Nature منتشر شده است که از لینک زیر می‌توانید ببینید و بیشتر بخوانید.
کریم علیزاده Department of Anthropology, Grand Valley State University
https://www.nature.com/articles/s41586-020-2178-z
با سپاس از ایشان؛ جامعه باستان‌شناسی ایران Society for Iranian Archaeology ©
