بیشک محوطۀ باستانی گنجدره در استان کرمانشاه یکی از مهمترین محوطههای باستانی در رابطه با آغاز کشاورزی در خاور نزدیک است. اهمیت این محوطه بیش از هر چیزی بدین خاطر بوده که یکی از قدیمیترین شواهد اهلی شدن بز در جهان را در اختیار پژوهشگران قرار داده است. فیلیپ اسمیت یکی از اساتید باستانشناسی از دانشگاه مونترال در کانادا بین سالهای 1965 تا 1974 و در چهار فصل این محوطه را کاوش کرده است ولی پس از آخرین فصل یعنی 1974، گزارش مفصل و جزئیات یافتهها هیچگاه چاپ و منتشر نشده است. اخیرا چند پژوهشگر و استاد دانشگاه مونترال مدارک و مستندات کاوشهای گنجدره در بایگانی دانشگاه را بررسی و مطالعه کردهاند و یافتههای خود را در مقالهای منتشر کردهاند (نک. لینک زیر)
به گفته این پژوهشگران مستندنگاریها به قدر کافی خوب و مفید انجام شده که هنوز بعد از چند دهه میتوان اطلاعات قابل توجه و مهمی از آن استخراج کرد. هرچند بعد از 1974 کاوشها در محوطه ادامه نیافت ولی فیلیپ اسمیت یافتههای قابل توجهی از جمله بقایای استخوان جانوری و انسانی، بقایای گیاهی و نهشتهها و دستافزارها را به دانشگاه منتقل کرده بود. در حال حاضر این بقایا در سه نهاد مجزا نگهداری میشوند: بقایای انسانی در دانشگاه سایمون فریزر در بریتیش کلمبیا، بقایای حیوانی در موسسه اسمیتسونین در واشنگتن و بقایای نهشتهها و دستافزارهای استخوانی و اقلام چندی در دانشگاه مونترال. مجموعۀ گنجدره تقریبا شامل 100 هزار قلم اشیا و نمونه است
:به گفته این پژوهشگران، مهمترین دستاوردهای ایشان از مطالعات خود در بایگانی گنجدره به شرح زیر است
برای اولین بار تصویر برش لایهنگاری گنجدره منتشر میشود که نشان میدهد نهشتهها و بقایا بسیار پیچیدهتر از توالی پنج لایهای فیلیپ اسمیت است
نشان میدهند که احتمالا دو لایه یا سطح در گنجدره وجود داشته که متعلق به پیش از آغاز کشاورزی بوده است
سازماندهی فضایی هر لایه بطور مجزا ارائه شده است
ناهماهنگیها و اختلافاتی که در تاریخگذاریهای رادیوکربن وجود دارد را توضیح میدهند
تفاوتهایی که در ابزارهای سنگی لایههای پایین در محوطه دیده میشود را نشان میدهند که حاکی از این است که نسبت به دورههای متاخرتر از نظر اقامت و سکنیگزینی تحرک بیشتری داشتهاند
ارائه تجزیه و تحلیل در رابطه با تدفینی که متعلق به دوران نوسنگی پیش از سفال است
این پژوهشگران قصد دارند که تمامی دادهها و یافتههای گنجدره را بصورت یک بایگانی دیجیتال درآورده و از طریق یک وبسایت سه زبانه (انگلیسی، فرانسوی و فارسی) در اختیار عموم و علاقمندان قرار دهند
مقاله این پژوهشگران را منتشر کرده است که از لینک زیر میتوانید ببینید و بخوانید PLOS ONE نشریۀ
دسترسی به این مقاله برای همگان رایگان و آزاد است
https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0251318#abstract0
Department of Anthropology, Grand Valley State University ،کریم علیزاده
©Society for Iranian Archaeology جامعۀ باستانشناسی ایران
