تنش‌های نژادی در دنیای غرب، بویژه جنبش‌هایی که به دنبال برتری‌جویی سفیدپوستان هستند باعث شده که کنشگران در حوزه‌های مختلف تمامی ابعاد و زوایا، ریشه‌ها و نمادها و میراث نژادپرستی را با دقت مورد بررسی قرار دهند. در شهرهای مختلف امریکا و اروپا، همزمان با پایین کشیدن مجسمه‌های شخصیت‌هایی که زمانی برده‌دار بودند و یا از برده‌داری حمایت می‌کردند، کسانی نیز خواهان این هستند که در شمایل‌نگاری حضرت عیسی مسیح (ع) نیز بازنگری شود و حتی خواهان پایین کشیدن مجسمه‌ها و شمایل‌نگاری‌های وی نیز هستند. چرا؟
آنا سوارتوود هاوس (Anna Swartwood House) استادیار تاریخ و هنر در دانشگاه کارولینای جنوبی مقاله کوتاهی منتشر کرده و در آن به این مسئله می‌پردازد که چطور و از کجا مسیح سفیدپوست، چشم‌آبی و خوش‌چهره شد در حالی که همه می‌دانیم ایشان در فلسطین زندگی کرده بود و چهره ایشان با این ویژگی‌ها نامحتمل بوده است. کنشگران بر این باورند که در طول تاریخ چهره سفیدپوست و اروپایی مسیح الهام‌بخش و تقویت‌کننده باورهای برتری‌جویانه سفیدها بوده و هست.
نویسنده در این مقاله به تاریخ شمایل‌نگاری مسیح می‌پردازد و بطور اجمالی از قدیمی‌ترین تصاویری که وی را نمایش داده‌اند تا تصاویری که از وی در سده‌های میانه و رنسانس ارائه شده پرداخته و به تغییراتی که به مرور زمان در آنها ایجاد شده اشاره کرده است. نویسنده با مرور منابع تاریخی می‌گوید که سفیدپوست و چشم‌آبی شدن مسیح از آنجا شروع شد که تصویرگران سده‌های اولیه میلادی به تلفیق در شمایل‌نگاری روی آوردند. بطور مثال تصویر مسیح به تصاویر اورفئوس، هرمس و آپولو نزدیک‌تر و مشابه شد که ریشه در باورهای پیش از مسیحیت در اروپا داشتند. از دوره رنسانس به بعد هنرمندان شروع کردند به تصویرگری مسیح به گونه‌ای که وی شبیه خودشان باشد. در مناطق مختلفی از دنیا همچون اتیوپی و هند نیز مسیح به شکلی شبیه به چهره‌های بومی تصویر شده است. عامل دیگری نیز وجود داشت که باعث شد چهره خاورمیانه‌ای مسیح به تدریج جای خود را به مسیح اروپایی بدهد و آن گسترش باورهای ضدیهودی در اروپا بود. هنرمندان به تدریج با ترسیم وی با چهره اروپایی قصد داشتند وی را از پیشینه یهودی‌اش و یهودیت جدا کنند. اما با گسترش روابط تجاری وسیع که از سده ی 15-16 میلادی شروع شد و بویژه از زمانی که قدرت‌های اروپایی مناطق مختلف دنیا را اشغال و به زیر استعمار خود درآوردند، چهره اروپایی مسیح نیز در همه رواج بیشتری یافت و غالب شد. برخی اندیشمندان بر این باورند که چند سده استعمارگری اروپاییان باعث شد که مسیح سفیدپوست با منطق امپریالیسم همبسته شود و سرکوب بومیان امریکایی و افریقایی را موجه بنمایاند. در چند دهه گذشته صنعت سینمای هالیوود نیز در رواج مسیح با چهره اروپایی نقش بسیار مهمی بازی کرده است. در اکثر فیلم‌هایی که در آن چهره مسیح نشان داده شده، وی را سفیدپوست و چشم‌آبی می‌بینیم.
این مطلب خلاصه و ترجمه آزاد از مقاله‌ای بود که در نشریه The Conversation منتشر شده است که از لینک زیر می‌توانید ببینید و بخوانید.
کریم علیزاده Department of Anthropology, Grand Valley State University
https://theconversation.com/the-long-history-of-how-jesus-came-to-resemble-a-white-european-142130?utm_medium=email&utm_campaign=Latest%20from%20The%20Conversation%20for%20July%2017%202020%20-%201680416205&utm_content=Latest%20from%20The%20Conversation%20for%20July%2017%202020%20-%201680416205+Version+A+CID_0d7f3e4ec385d8cf5621a3114a1b07a0&utm_source=campaign_monitor_us&utm_term=The%20long%20history%20of%20how%20Jesus%20came%20to%20resemble%20a%20white%20European
با سپاس از ایشان؛ جامعه باستان‌شناسی ایران Society for Iranian Archaeology ©
