قربانی کودکان در میان قوم یهود

در عهد عتیق بارها به قوم یهود هشدار داده شده که مانند کنعانی‌ها کودکان خود را قربانی نکنند. از ایشان خواسته شده که از رفتار کنعانی‌ها دوری جویند و برای خدای “یهوه” کودکان خود را قربانی نکنند. چنین هشدارهایی نشان می‌دهد که قربانی کودکان واقعیت داشته و انجام می‌شده وگرنه لزومی نداشت که در عهد عتیق قوم یهود از این کار پرهیز داده شوند.
داستان حضرت ابراهیم (ع) و قربانی کردن اسماعیل (یهودیان و مسیحیان بر این باورند که فرزندی که قرار بود قربانی شود اسحاق بود) شاید بهترین نمونه از چنین اشاراتی در عهد عتیق باشد. ولی مثال‌ها و اشارات به قربانی کردن کودکان فقط محدود به داستان ابراهیم (ع) و اسماعیل (ع) نیست بلکه مثال‌های دیگری نیز در عهد عتیق هست که کمتر شناخته شده‌اند. در بسیاری موارد فرزند نخست قربانی می شد ولی امکان بازخرید یا رهایی یافتن با پیشکش کردن یک گوسفند وجود داشت. اما مواردی هم هست که نشان می‌دهد فرزندان نخست خانواده قربانی می‌شدند بی آنکه قربانی آن‌ها بازخرید شود. برخی از پژوهشگران بر این باورند که قربانی کودکان اگر هم در میان قوم یهود انجام می‌شده ولی به پیشگاه “یهوه” انجام نمی‌شده بلکه به تقلید از کنعانی‌ها به پیشگاه یکی از خدایان بیگانه همچون خدای “مُلِک” (Molek) انجام می‌شده است. امروزه توافق عمومی میان پژوهشگران وجود دارد که قربانی کودکان میان قوم یهود انجام می‌شده ولی آنچه مورد توافق نیست میزان و رواج آن است.
هیث دورل (Heath D. Dewrell) به تازگی کتابی منتشر کرده با عنوان Child Sacrifice in Ancient Israel که در آن بحث‌های رایج درباره قربانی کودک در میان قوم یهود را بررسی و مرور می‌کند. علاوه براین، بحث اصلی نویسنده این است که قربانی کودکان نه تنها واقعیت داشته بلکه این قربانی به پیشگاه “یهوه” انجام می‌شده است. این پژوهشگر برپایه شواهد و مدارک باستان‌شناختی، عهد عتیق و کتیبه‌های موجود، شیوه های مختلفی که کودکان قربانی می‌شدند را بررسی کرده و می‌گوید که قربانی کودک همچون قربانی گوسفند یکسان و یک شکل نبوده است. گاهی قربانی کودکان به پیشگاه خدای مُلِک انجام می‌شده و در برخی مواقع که جامعه با بحران‌هایی چون خشکسالی یا بیماری‌های فراگیر روبرو بوده فرزند نخست قربانی می‌شده است. گاهی هم فرزند نخست به عنوان تکه اول از کل (نخستین فرزند از فرزندان – همچون تکه اول از کل محصول) باید به پیشگاه یهوه قربانی می‌شده است. بطور کلی باید گفت که کودکان به منظورها و مقاصد مختلفی قربانی می‌شده‌اند. اما این بدین معنا نیست که همه قوم یهود قربانی کودکان را انجام می‌داده‌اند. برخی از قبایل شکل‌های مختلفی از قربانی کودک را انجام می‌داده‌اند ولی برخی هم اساسا قربانی کودک را انجام نمی‌داده‌اند.

چکیده‌ای از کتاب و نتایج پژوهش‌های نویسنده از زبان خود وی را می‌توانید از لینک زیر ببینید و بخوانید.
http://asorblog.org/2017/12/05/child-sacrifice-ancient-israel/

جامعه باستان‌شناسی ایران Society for Iranian Archaeology ©