برای مردم تشخیص و نام‌بردن رنگ‌ها معمولا دشوار نیست. اکثر مردم رنگ‌ها را به درستی تشخیص می‌دهند و می‌توانند به آسانی بگویند که با چه رنگی روبرو هستند: قرمز، سفید، زرد…. ولی در مورد بوها چنین نیست. تشخیص و نامیدن آنها برای اغلب مردم دشوار است. به راستی چرا چنین است؟
انسان‌شناسانی از هلند و سوئد به تازگی یک گروه انسانی در شبه جزیره‌ی مالایی (جنوب شرق آسیا) را بررسی کرده‌اند که به همان راحتی که رنگ‌ها را تشخیص می‌دهند، بوها را نیز تشخیص می‌دهند و برای هر کدام از نامی استفاده می‌کنند. نتایج پژوهش‌های این انسان‌شناسان نشان می‌دهد که مردم “سماق‌بری” (Semaq Beri) که هنوز به روش شکارگری و گردآوری خوراک گذران زندگی می‌کنند از توان بالایی در تشخیص بوها برخوردارند که احتمالا در ارتباط با روش زندگی آنها یعنی شکارگری است. وقتی پژوهشگران همین توانایی را در میان مردم “سملای” (Semelai) که مردمی یکجانشین، کشاورز و باغدار هستند بررسی و مقایسه کردند، متوجه شدند که مردم سملای از توانایی‌های مشابهی برخوردار نیستند و از تشخیص بسیاری بوها ناتوان‌اند. در حالی که مردم سماق‌بری 16 نوع مختلف بو را تشخیص می‌دهند و آنها را نام می‌بردند. جالب آنکه این تفاوت‌ها ارتباطی با تفاوتهای زبانی و فرهنگی نشان نمی‌دهد چرا که هر دوی این مردمان به یک زبان سخن می‌گویند و متعلق به یک فرهنگ هستند. تنها تفاوت آنها روش گذران زندگی آنهاست.
پژوهشگران نتیجه می‌گیرند نه فقط تفاوتهای ساختارعصبی ممکن است موجب تفاوت در توانایی تشخیص بوها بشود، بلکه نقش تفاوتهای فرهنگ و معیشتی نیز در این رابطه جدی است. این پژوهشگران بر این باورند که کاهش اهمیت حس بویایی احتمالن به خاطر سازگاری‌های فرهنگی/معیشتی است که پس از یکجانشینی و آغاز کشاورزی رخ داده است.
نتایج این پژوهش در نشریه‌ی Current Biology منتشر شده است که از لینک زیر می‌توانید ببینید و بخوانید.
http://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(17)31616-0?_returnURL=http%3A%2F%2Flinkinghub.elsevier.com%2Fretrieve%2Fpii%2FS0960982217316160%3Fshowall%3Dtrue
© Society for Iranian Archaeology
جامعه باستان‌شناسی ایران
