اطلاعیه جامعه باستانشناسی ایران در مورد زلزله آذربایجان
پیشگیری فرهنگی از فاجعه طبیعی زلزله
4) مرداد 1391
اطلاعیه جامعه باستانشناسی ایران در مورد زلزله آذربایجان
پیشگیری فرهنگی از فاجعه طبیعی زلزله
هم میهنان فرهیخته و فرهنگمند، فاجعه طبیعی زلزله در استان آذربایجان شرقی جان صدها تن از انسانهای بیگناه را گرفت. فاجعه طبیعی زلزله، پیش بینی و در نتیجه پیش گیری ناپذیراست. آنچه پیش بینی و پیشگیری پذیر است عوارض پس از آن است. به حداقل رساندن تعداد تلفات از طریق سرعت عمل، اطلاع رسانی دقیق و مدیریت بحران، حداقلی است که در این مورد از دولت و سازمان های مسئول انتظار می رود.
فاجعه طبیعی در همه دنیا اتفاق می افتد آنچه به مثابه آزمونی برای ما و شما محسوب می شود، اضافه بر همیاری و کمک به موقع، ابراز همدردی و البته رفتاری عقلائی. مدیریت از طریق سیستمهای هدفمند در راستای مدیریت بحران و اتخاذ رویکردی تخصصی و بهره وری بهینه از کمکهای ملی و جهانی است. فاجعه طبیعی زلزله براساس پژوهش های انجام شده با رویکردی انسان شناختی و باستان شناختی زمینه و بستری برای فراگیر شدن فاجعه از صورت فاجعه ای طبیعی به فاجعه ای فرهنگی را فراهم می کند. الگوهای استخراج شده براساس پژوهشی بلند مدت که پس از زلزله بم در این شهرستان بوسیله برخی اعضای جامعه انجام شد، نشان می دهد که جابجایی جمعیت با مقصد زادگاه ساکنان شهرها بسوی روستاها از موارد پیش بینی پذیر و قابل مدیریت کردن و به حداقل رساندن تلفات و صدمات پس از بحران است. همچنین گردآوری اطلاعات در پژوهش پیش گفته بطور تعمیم پذیری در مورد ساختار های معماری نشان داد که معماری سنتی رایج در بخش های مختلف ایران زمین چه در شهرها و چه در روستاها تلفات بیشتری به بار می آورند. همان پژوهش نشان داد که به سبب استحکام کمتر و تراکم بالاتر ساختار های معماری نواحی محروم نشین و طبقات اقتصادی – اجتماعی پایین بیش از نواحی و محله های سکونت طبقات بالا تلفات جانی می دهند. فاجعه طبیعی زلزله و بحران پس از آن از منظری انسان شناختی – باستان شناختی الگوهای رفتاری نسبتا مشخصی دارد. الگوهایی فرهنگی که برای مدیریت بحران کاربردی هستند.
باستان شناسی اضافه بر پژوهش در مورد فرهنگ ها و تمدن های گذشته و بقایا و بافت های آن، نسبت به انسان معاصر و دردها و بحران هایش متعهد است. در همین راستا یکی از راهکارها، استخراج الگوها و مدل هایی کاربردی است که می تواند کمک رسانی موثر را پشتیبانی کند و بیشترین انطباق را با مولفه های فرهنگ بومی داشته باشد. این درحالی است که خصیصه های کلی انسانی را در راهکارهای انسان دوستانه در نظر گرفته و مدیریت می کند.
مهین عزیزمان ایران به سبب واقع شدن در نوار زلزله زمینه ای برای فاجعه طبیعی زلزله دارد. فاجعه ای که تکرار می شود، دیروز در جنوب شرق، امروز در شمال غرب و فردا معلوم نیست در کجا؟. حال که چنین است اتخاذ رویکردی پژوهشی نسبت به این فجایع طبیعی و بحران های پس از آن برای به حداقل رساندن تلفات جانی و مالی پس از آن ضروری است.
جامعه باستان شناسی ایران ضمن تسلیت صمیمانه به بازماندگان فاجعه طبیعی اخیر در استان آذربایجان شرقی براساس یک مورد تجربه موفق(پژوهش بم) و فراهم نمودن زیرساخت ها و اطلاعات اساسی برای پژوهشی انسان شناختی – باستان شناسی در مناطق زلزله زده اعلام امادگی می نماید. حاصل این قبیل پژوهش ها الگوها و مدل های کاربردی با رویکردی فرهنگی و انسان دوستانه برای مدیریت بحران و به حداقل رساندن صدمات و تلفات پس از فاجعه طبیعی زلزله است. امید است زمینه لازم برای گردآوری اطلاعات با هماهنگی نهادهای مردمی و مردم نهاد همچنین با پشتیبانی مالی و موسسه های داوطلب و خیریه البته با کمک نیروهای متخصص جامعه باستان شناسی طی روزهای آینده فراهم شود.
تا دست به اتفاق بر هم نزنیم پایی ز نشاط بر سر غم نزینم
هیئت مدیره جامعه باستان شناسی ایران